Zestawienie tych słów wydaje się paradoksem. Któż nie wie, że Europa jest postępowa, Azja zaś zacofana? Ale słowa wzięte jako tytuł niniejszego artykułu zawierają gorzką prawdę.

W cywilizowanej i postępowej Europie, z jej wspaniale rozwiniętą techniką, z jej bogatą wszechstronną kulturą, z jej konstytucją, nastąpiła taka chwila historyczna, w której rządząca burżuazja ze strachu przed rosnącym i krzepnącym proletariatem podtrzymuje wszystko, co wsteczne, obumierające, średniowieczne. Obumierająca burżuazja łączy się ze wszystkimi siłami, które się już przeżyły lub przeżywają, ażeby utrzymać chwiejące się niewolnictwo najemne.

W postępowej Europie rządzi burżuazja popierająca wszystko, co wsteczne. Europa jest dziś postępowa nie dzięki burżuazji, lecz wbrew niej, jedynie bowiem proletariat wciąż powiększa milionową armię bojowników o lepszą przyszłość, jedynie on zachowuje wciąż i szerzy bezlitosną nienawiść dla wstecznictwa, barbarzyństwa, przywilejów, niewolnictwa i poniżenia człowieka przez człowieka.

W „postępowej" Europie postępową klasą jest tylko proletariat. A burżuazja gotowa jest na każde barbarzyństwo, bestialstwo, na każdą zbrodnię, by utrzymać ginące niewolnictwo kapitalistyczne.

I bodaj czy można przytoczyć bardziej jaskrawy przykład tego gnicia całej europejskiej burżuazji niż to, że popiera ona reakcję w Azji kierując się żądzą zysków geszefciarzy finansowych i oszustów-kapitalistów.

W Azji wszędzie rośnie, szerzy się i krzepnie potężny ruch demokratyczny. Burżuazja idzie tam jeszcze z ludem przeciwko reakcji. Setki milionów ludzi budzą się do życia, do światła, do wolności. Jakiż entuzjazm wywołuje ten światowy ruch w sercach wszystkich świadomych robotników wiedzących, że droga do kolektywizmu prowadzi przez demokrację! Jaką sympatią dla młodej Azji przepojeni są wszyscy uczciwi demokraci!

A „postępowa" Europa? Ta grabi Chiny i popiera wrogów demokracji, wrogów wolności w Chinach!

Oto prosty, ale pouczający rachuneczek. Nową pożyczkę chińską zaciągnięto wbrew demokracji chińskiej; „Europa" popiera Juan Szi-kaja szykującego dyktaturę wojskową. Dlaczego popiera go? Z racji korzystnego interesiku. Pożyczkę zaciągnięto na sumę około 250 milionów rubli według kursu 84 za 100. To znaczy: burżua „Europy" wypłacają Chińczykom 210 mln, z publiczności zaś ściągają 225 mln rubli. Oto macie od razu, w ciągu kilku tygodni, czysty zysk wynoszący 15 milionów rubli! Nieprawdaż, jaki to istotnie „czysty" zysk?

A jeśli naród chiński nie uzna pożyczki? Chiny to przecież republika, a większość w parlamencie jest przeciwko pożyczce?

O, wtedy „postępowa" Europa zacznie krzyczeć o „cywilizacji", „porządku", „kulturze" i „ojczyźnie"! Wtedy pchnie ona armaty i w sojuszu z awanturnikiem, zdrajcą i przyjacielem reakcji Juan Szi-kajem zdławi republikę „zacofanej" Azji!

Cała rządząca Europa, cała europejska burżuazja jest w przymierzu ze wszystkimi siłami reakcji i średniowiecza w Chinach.

Za to cała młoda Azja, to jest setki milionów ludzi pracy w Azji, ma niezawodnego sprzymierzeńca w proletariacie wszystkich cywilizowanych krajów. Żadna siła w świecie nie będzie w stanie powstrzymać jego zwycięstwa, które wyzwoli zarówno narody Europy jak i narody Azji.